Deze tekst biedt een toelichting bij de inhoud van het boek 'Een veerkrachtige samenleving'.
Stellen dat we vandaag midden in een mondiale ecologische crisis zitten is een open deur intrappen. De klimaatcrisis is daarbij maar het topje van de ijsberg, naast de crisis van de biodiversiteit, de achteruitgang van het beschikbare vruchtbaar land, de voedsel-, water- en energiecrisis… Die samenlopende crisissen laten zich ook voelen in eigen land, bijvoorbeeld via vluchtelingen die van over de hele wereld naar hier komen in hun zoektocht naar een beter bestaan. Maar ook het ‘rijke’ Vlaanderen kampt met ecologische problemen zoals teloorgang van open ruimte, luchtvervuiling, verkeerslawaai, en daarmee verbonden gezondheidsproblemen… Om van de globale financiële en economische crisis nog maar te zwijgen. De armen zijn daarbij de grootste slachtoffers van een ontwikkeling waar zij zelf geen verantwoordelijkheid in dragen of greep op hebben.
De samenhang tussen de ecologische crisis en de wereldwijd groeiende kloof tussen arm en rijk is voor het sociaal werk daarom een belangrijke uitdaging. Maar ondanks het feitelijk groeiende verband tussen vele sociale en ecologische problemen bleef de aandacht voor ecologische duurzaamheid tot nu toe grotendeels buiten het aandachtsveld van het sociaal werk en zijn theorievorming. Dat wekt verwondering, want goed sociaal werk is steeds betrokken op de ruimere context. Maar in de praktijk blijft dat meestal beperkt tot de sociale omgeving. En omdat duurzame ontwikkeling (DO) in onze samenleving in eerste instantie geassocieerd wordt met milieuzorg, zien ook sociaal werkers dat niet als een opdracht voor het sociaal werk.
Maar er is ook een probleem in de omgekeerde richting. Door die dominante focus op milieuproblemen in het discours rond DO blijft ook de sociale dimensie daarvan onderbelicht. Onder meer het belang van het verdelingsvraagstuk voor de duurzaamheidskwestie is geen algemeen verspreid inzicht. Zelfs als sociaal werkers toch aan die sociale dimensie van duurzaamheid werken, betekent dat nog niet dat zij automatisch het verband met DO leggen. Het feitelijke verband tussen heel wat sociale en ecologische problemen maakt wel dat nogal wat sociale organisaties aspecten van ecologische duurzaamheid opgenomen hebben in hun werking. Maar dat heeft er nog niet toe geleid dat ecologische bekommernissen meer algemeen als een intrinsiek aspect van goed sociaal werk gezien worden.
De huidige samenloop van maatschappelijke en ecologische crisissen maakt echter duidelijk dat we naar een nieuw type van samenleving moeten. Die grote sociale transitie is wellicht al ingezet en zal alle domeinen van ons leven raken. Het sociaal werk kan daar dus niet buiten blijven. Er is echter geen garantie dat die transitie goed afloopt. Het sociaal werk neemt die uitdaging daarom best bewust in handen. Het kan zelf een belangrijke bijdrage leveren aan DO door de sociale focus ervan te versterken.
Lees verder: Ecologische crisis en sociale kloof hangen samen
